W Polsce wykaz czasopism naukowych odnosi się do oficjalnych list polskich i zagranicznych czasopism naukowych, które są tworzone przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW). Te wykazy są elementem systemu ewaluacji, który służy do oceny dorobku naukowego jednostek naukowych, a także samych naukowców. Punktacja czasopism ma wpływ na ocenę jakości publikacji i może mieć znaczenie w procesach rekrutacyjnych, awansowych oraz przy przyznawaniu grantów badawczych.
W praktyce, MNiSW periodycznie aktualizuje wykaz czasopism naukowych, uwzględniając różne dziedziny i dyscypliny nauki. Każdemu uwzględnionemu czasopismu przydzielana jest określona liczba punktów w zależności od ich jakości merytorycznej i poziomu naukowego. Publikacje w czasopismach z wyższą punktacją są traktowane jako bardziej wartościowe z naukowego punktu widzenia.
Warto podkreślić, że system punktacji czasopism może ulegać zmianom, co wpływa na ranking i znaczenie poszczególnych czasopism w danym okresie. Dlatego naukowcy, instytucje naukowe oraz wydawnictwa śledzą te zmiany i dostosowują swoje strategie publikacyjne do obowiązujących wytycznych.
Wykaz czasopism zmieniał się dość dynamicznie na przestrzeni ostatnich lat. Odkąd powołano czasopismo „Wychowanie w Rodzinie” mieliśmy do czynienia z następującymi zmianami:
Idea powołania do życia czasopisma „Wychowanie w Rodzinie” narodziła się w 2010 roku i wtedy to został rozesłany pierwszy call for papers. Już w 2011 roku światło dzienne ujrzały pierwsze numery periodyku i rozpoczęła się mozolna wędrówka po formalne uznanie czasopisma przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W roku 2023 „Wychowanie w Rodzinie” zostało włączone po raz pierwszy do wykazu czasopism naukowych. Zostało ujęte na liście B i uzyskało 6 punktów, co było bardzo dobrym wynikiem, gdyż maksymalna możliwa do uzyskania punktacja na tej liście wynosiła 10 punktów. Wynik ten czasopismo uzyskało dwa lata później – w roku 2015, choć górna granica punktacji została wtedy podniesiona do 15 punktów, skutkując większym rozwarstwieniem w ocenie periodyków.
W roku 2019 zupełnie zmieniono koncepcję przyznawanych punktów i wydano nowy wykaz czasopism naukowych, którego punktacja była dość mocno powiązana z wynikami pierwszego konkursu w programie „Rozwój czasopism naukowych”. W efekcie wiele czasopism, które nie aplikowały w tym konkursie, zostało pominiętych w wykazie. Wykaz ten został zmodyfikowany dwukrotnie w roku 2021 – a punktacja czasopisma „Wychowanie w Rodzinie” została podniesiona z 40 do 70 punktów.
Ostatni rok obfitował w jeszcze częstsze zmiany i skrajne emocje. W lipcu 2023 roku punktacja czasopisma „Wychowanie w Rodzinie” została podniesiona do 100 punktów, z kolei w listopadzie 2023 roku czasopismo utrzymało dotychczasowy wynik, by na początku roku 2024 powrócić do 70 punktów. Ten punktowy rollercoaster stał się udziałem znaczącej większości polskich periodyków, zupełnie destabilizując ocenę czasopism naukowych w naszym kraju.
Próbując odnieść się do reguł proponowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, od początku istnienia periodyku, redakcja czasopisma „Wychowanie w Rodzinie” dostosowywała wymogi redakcyjne, procedury publikacyjne, zasady recenzowania do wskaźników oceny ministerialnej. Równolegle składano również aplikacje do międzynarodowych baz czasopism.
„Ciekawą” sytuacją było zakończenie z pozytywnym skutkiem – po 18 miesiącach trwania procedury (!) – aplikacji do bazy ERIH PLUS, która zgodnie z polityką MNiSW stanowiła kryterium awansu czasopisma z listy B na wyżej cenioną i punktowaną listę C. Tymczasem zaraz potem Ministerstwo zlikwidowało zupełnie podział wykazu czasopism punktowanych na listy A, B i C. W to miejsce wprowadzono wykaz jednolity, a wiodącą bazą, do której odnoszono się w ocenie czasopism, okazał się być Scopus. Należy podnieść, że proces oceny w bazach takich, jak ERIH PLUS, Scopus, czy Web of Science zajmuje czasem nawet i dwa lata, podczas, gdy chociażby w ostatnim półroczu polski wykaz czasopism punktowanych zmienił się trzykrotnie (17. lipca 2023, 3. listopada 2023 i 5. stycznia 2024 roku).
Każdy periodyk ma swój indywidualny charakter, obszar tematyczny, założenia i wymogi publikacyjne, plany wydawnicze, z którymi powinien zapoznać się Autor zanim podejmie decyzję o upowszechnieniu wyników badań na łamach danego czasopisma. Ponadto różnie kształtuje się okres oczekiwania na finał prac redakcyjnych. Proces ten zajmuje od kilku tygodni nawet do kilku lat…
A jak w tym wszystkim odnajduje się Autor (i pokrywająca koszty publikacji jednostka naukowa, w której jest on zatrudniony)? W jaki sposób podjąć decyzję o upowszechnieniu wyników swoich badań na łamach konkretnego czasopisma i skierowaniu tam środków na publikację?
O jakości czasopisma niewątpliwie decyduje wysoki poziom merytoryczny publikowanych na jego łamach artykułów. Jest jednak jeszcze kilka kluczowych elementów, na które warto zwrócić uwagę. Staną się one przedmiotem kolejnych wpisów na wydawniczym blogu.
Ewa Jurczyk-Romanowska
Źródło fotografii: https://pixabay.com/pl/photos/blackpool-rollercoaster-2438831/
Ułatwienia dostępu
Tworzymy przestrzeń dyskursu o rodzinie, wychowaniu i edukacji, a także inspirujemy do poszukiwania rozwiązań wychowawczych dla przedstawicieli praktyki.
Spotkajmy się w mediach społecznościowychPromujemy osiągnięcia polskiej myśli teoretycznej i praktycznej w zakresie rodziny, wychowania i edukacji w środowisku polskich teoretyków i praktyków.
Administratorem danych osobowych jest Wirtualny Uniwersytet EDUsfery Sp. z o.o., ul. Drukarska 45/38, 53-311 Wrocław, KRS 0001014962, REGON 524280873, NIP 8992949503, posiadający status małego przedsiębiorcy w rozumieniu Ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U. z 2022 r. poz. 893 z późn. zm.). Kontakt możliwy jest z Administratroem pod adresem poczty elektronicznej: wydawnictwo@edusfera.press, nr tel: +48 500 858 921. W Polityce Prywatności Administrator informuje o celu, okresie i podstawach prawnych przetwarzania danych osobowych, a także o prawach jakie przysługują osobom, których przetwarzane dane osobowe dotyczą, podmiotom którym Administrator może powierzyć do przetwarzania dane osobowe, oraz o zasadach zautomatyzowanego przetwarzania danych osobowych, w tym ich profilowaniu
Wszelkie prawa zastrzeżone